Balans ayarı, yeni takılan lastiklerin veya aracın jantlarının ağırlık merkezinin tam olarak dengede olmaması sebebiyle ortaya çıkan seyir esnasında direksiyon ve aracın titremesini önlemek için çeşitli ağırlıklar kulla anılarak yapılan dengeleme işlemidir.
Günümüzde kullanılan sabit balans ve finish balans olmak üzere iki farklı benzer yöntem ile bu işlem yapılabilir. Bu yazımızda daha yaygın olarak kullanılan bir yöntem olan sabit balansı anlatacağız.
Balans ayarı yapılırken lastiği takılmış ve uygun basınçta şişirilmiş tekerlek, belirli bir hızda dönen ölçüm aletine sabitlenerek döndürülür. Bu dönüş sırasında makine, sensörleri sayesinde tekerlekteki yalpayı ölçer.
Ölçüm sonucu çok fazla sapma gösteriyorsa lastiğin takılı olduğu jant yamulmuş olabilir. Jant düz bir zeminde kontrol edilerek çekiçle veya bu işler için tasarlanmış özel bir makinada, hidrolik pres vasıtasıyla düzeltilir. Bu şekilde jantın kütle merkezi olabildiğince ortaya hizalanmaya çalışılır.
Düzeltilmiş jant üzerine yeniden lastik takılır, uygun basınca getirilir ve tekrar cihaza bağlanarak döndürülür. İşlem tamamlandıktan sonra bilgisayar işaretleme kolu vasıtasıyla lastiğin neresine hangi ağırlığın takılması gerektiğini belirtir. Operatör ağırlığı taktıktan sonra tekerleği tekrar döndürür ve lastiğin sıfırlandığını bilgisayardan okur.
Özellikle kışlık yazlık lastik değişim zamanlarında yoğunluktan dolayı zaman zaman tam sıfırlamadan lastiklere balans yapılabiliyor. Bundan dolayı tenha zamanlarda veya operatöre bahşiş vererek durumu belirtirseniz ve direksiyon titremesi konusunda takıntılı olduğunuz izlenimini gösterirseniz yada süreç boyunca başında beklerseniz tam sıfırlanmış balans ayarıyla titreşimsiz bir sürüş keyfi yaşayabilirsiniz. Balans esnasında müdahale edilmeyen 5 birimlik bir sapma, 100 km/s geçen hızlarda direksiyonda titremeye sebep olabilir.
Takılan ağırlıkların zamanla gevşeyip düşmesi, sert darbe sonucu jantın yamulması veya basınçlı su ile yapılan yıkamalarda jant üstünde yer alan ve genellikle çift taraflı bant ile tutturulan ağırlıkların kopması nedeniyle balans ayarı bozulabilir ve seyir esnasında titreşim oluşabilir. Bu durumda balansın yenilenmesi gerekir.
İngilizcede denge anlamına gelen balance tekerleğin kütle merkezini tam ortaya getirmeye ve bu sayede dönme hareketinden kaynaklı eylemsizliği minimize etmeye yarar. Araçtaki dört lastiğe de yapılması gerekir. Her lastik değişiminde de yenilenmesi gereken bu ayar uygun fiyata yapılabilir ancak balans yapılan cihazın kalibrasyonunun düzgün olması ve operatörün hassas çalışması balansta başarıyı arttıran temel faktörlerdir.